MAKUNDI maalumu jana yaliendelea kutoa maoni yao kwenye mchakato
wa Katiba Mpya, huku DP kikipendekeza Rais aapishwe baada ya siku 90
tangu kumalizika kwa Uchaguzi Mkuu.
Mbali na maoni hayo yaliyowasilishwa na Mwenyekiti
wa chama hicho, Mchungaji Christopher Mtikila, makundi mengine;
wakulima, wafugaji, wanahabari na Mtandao wa Jinsia Tanzania (TGNP) nayo
yalijitokeza kutoa moyoni.
Mtikila alisema kipindi hicho cha siku 90 kitatoa
fursa kwa watu wanaotaka kuwasilisha pingamizi dhidi ya ushindi wa Rais
mteule kufanya hivyo, kabla ya kuapishwa.
Alisema pingamizi linaweza
kufanyiwa kazi kwa kipindi hicho cha miezi mitatu ili kuhakikisha kuwa
taifa linapata kiongozi halali mwenye ridhaa ya wananchi.
“Pia tunataka kinga ya Rais ikome pale anapomaliza
muda wake wa uongozi, kama alifanya makosa yoyote ya jinai aweze
kushtakiwa ili kujenga nidhamu ya uongozi katika ofisi ya umma.
Utaratibu wa kumwondoa madarakani uimarishwe asisubiriwe hadi amalize
muda wake wa uongozi.”
Alisema kuwa Katiba ya nchi inapaswa kuwa mali ya
wananchi wenyewe ili watawala wasijihusishe katika kuwaundia wananchi
Katiba kama ilivyo kwa mchakato unaoendelea sasa wa kupata Katiba Mpya.
“Kumekuwa na hoja ya kuwapo kwa Serikali ya
Tanganyika, hilo ni jambo muhimu na watu kutoka Tanganyika ni lazima
wawe na Serikali yao ndani ya mipaka ya ardhi yao kupitia Katiba Mpya,”
alisisitiza Mchungaji Mtikila.
Aliongeza kuwa nafasi za wabunge wa viti maalumu
bungeni ziondolewe ili viti hivyo vishindaniwe kidemokrasia. Alisema
wanawake wanatakiwa waelimishwe na kupikwa ili wahimili ushindani katika
medani za kisiasa. Alisema kuwa taifa linahitaji viongozi bora na siyo
kustarehesha jinsia.
Jukwaa la Wahariri
Jukwaa la
Wahariri Tanzania (TEF) limependekeza Katiba ijayo kutambua uhuru wa
vyombo vya habari, haki ya kupata habari na uhuru wa kutoa mawazo.
“Kwa
Katiba hii na sheria nyingine yoyote isiyoendana na Katiba hii, milele
haitaruhusiwa kudhibiti habari nchini Tanzania,” ilieleza taarifa hiyo.
TEF ilisema kuwa haitakiwi kuwe na vikwazo katika
kuanzisha magazeti au vyombo vya habari binafsi, kwamba wahariri na
wachapishaji wa magazeti na vyombo vingine vya habari hawatakiwi
kudhibitiwa au kuingiliwa na Serikali.
“Chombo chochote cha habari chenye wajibu wa
kusambaza taarifa kwa jamii ambacho kinachapisha taarifa kuhusu, au
dhidi ya mtu yeyote kinawajibika kutoa fursa ya kuchapisha mawazo ya
upande wa pili, ikiwa yapo, kutoka kwa mtu ambaye taarifa au chapisho
linamhusu,” ilieleza taarifa hiyo.
Vilevile, wamependekeza kuwe na sheria ya Bunge ya
kuanzisha Baraza la Habari la Taifa, ndani ya miezi sita tangu siku ya
kuanza kutumika kwa Katiba Mpya, baraza ambalo litakuwa na wajumbe 15
kutoka katika taaluma mbalimbali.
“Wajibu wa Baraza la Habari la Taifa itakuwa ni
kusimamia vyombo vya habari, kuweka viwango vya kitaaluma kwa vyombo vya
habari, kufuatilia utekelezaji wa viwango vilivyowekwa, kukuza taaluma
na weledi katika vyombo vya habari,” ilisema taarifa hiyo na kuongeza;
“Kusikiliza mashauri au malalamiko dhidi ya vyombo vya habari,
gharama za uendeshaji wa baraza. Kwa mujibu wa Katiba hii, Baraza la
Habari la Taifa ndicho kitakuwa chombo cha mwisho katika kusimamia
tasnia ya habari nchini.”
Katika suala la haki ya kupata habari, TEF imesema
kila mwananchi ana haki ya kupata taarifa zozote hata zile zilizopo
mikononi mwa Serikali.
Katika suala la uhuru wa kutoa mawazo Jukwaa
hilo limeeleza kwamba kila mtu ana uhuru wa mawazo unaohusisha uhuru wa
kutafuta, kupokea au kutoa taarifa au mawazo.
Baraza hilo limesema kuwa uhuru huo hautahusisha
propaganda kwa ajili ya vita, uchochezi wa kuanzisha vurugu, hotuba za
chuki, utetezi wa chuki, ukabila, ubaguzi kwa watu wengine au kuchochea
mapambano.
Mtandao wa Jinsia
Mtandao wa
Jinsia Tanzania (TGNP) umetaka Katiba Mpya iwe na dira ya kitaifa
inayosisitiza ustawi wa wananchi katika kujenga mazingira ya kuwezesha
mihimili mitatu kufanya kazi zake.
Mwenyekiti wa TGNP, Mary Rusimbi alisema kuwa moja
ya mambo muhimu ambayo Katiba kwa kupitia itikadi hiyo inapaswa
kuyasimamia na kuyastawisha ni haki za wanawake.
“Mchango wa mwanamke
ni lazima utambulike kikatiba. Wanawake wana mchango mkubwa katika
suala zima la malezi na uzalishaji mali wa aina mbalimbali, hivyo
rasilimali za nchi pamoja na bajeti ya nchi zinapaswa kuwanufaisha
wanawake kama ilivyo kwa wanaume,” alisema Rusimbi.
Profesa Ruth Meena alisema ni wajibu wa Serikali
kuhakikisha mwanamke hafi kwa matatizo ya uzazi kwa kuboresha huduma ya
uzazi katika hospitali zote nchini.
“Pia tunataka kuwapo na uwajibikaji wa viongozi.
Viongozi ambao hawatimizi wajibu wao wanapaswa kujiuzulu badala ya
kusubiri hadi wamalize muda wao wa uongozi, uwe wa miaka mitano au
zaidi. Katiba ya sasa haiwapi wananchi mamlaka ya kuwawajibisha viongozi
wazembe,” alisema Prof Meena.
Kuhusu Viti Maalumu, Profesa Meena alisema
vinapaswa kuboreshwa ili hata wanawake ambao hawana chama cha siasa
waweze kuwa na fursa ya kuteuliwa au kuchaguliwa kushika nafasi za
uongozi.
Alisema kuwa kwa mfumo wa sasa ni wanawake walio kwenye vyama tu ndiyo wenye haki ya kupata nafasi za viti maalumu.
Wakulima
Wakulima nchini
wametaka Katiba Mpya iweke uwiano sawa katika ugawaji wa ardhi kati ya
wakulima na wafugaji ili kuondoa migogoro ya mara kwa mara.
Mwenyekiti
wa Chama cha Wakulima Taifa (Taso), Engelbert Moyo alisema hatua hiyo
itasaidia kuondoa migogoro ya wakulima na wafugaji na kuimarisha uchumi
wa nchi.
“Tunapozungumzia wakulima hata ufugaji unaingia
hapo ndiyo maana tukaona kuna haja ya kupendekeza kuwe na maeneo maalumu
ya kufanyia shughuli hizo. Katiba iwe chanzo cha kuondoa migogoro hiyo
kwa kuweka uwiano sawa katika ugawaji ardhi,” alisema na kuongeza;
“Kama Katiba Mpya itasema hivyo kwamba kutakuwa na
ugawaji sawa wa ardhi kwa wakulima na wafugaji itasaidia kuondoa
migogoro ambayo inaibuka mara kwa mara kati ya wakulima na wafugaji kitu
ambacho hakileti picha nzuri kwa taifa letu.”
Alisema zaidi ya asilimia 80 ya uchumi wa taifa unategemea
kilimo, lakini bado maisha ya wakulima yapo chini kitu ambacho ni vyema
Katiba Mpya ikaliona.
Wafugaji
Umoja wa Wafugaji,
umependekeza Katiba Mpya ijayo ianzishe sheria mpya ya ardhi kwa jamii
pamoja na kutambua na kulinda mila na tamaduni za jamii mbalimbali
nchini.
“Katiba itambue miliki ya pamoja ya ardhi kwa wafugaji
inayoratibiwa na taasisi za jadi kwa mujibu wa sheria za mila za jamii
mbalimbali,” alisema William Olenasha.
Alisema kitendo cha hakimiliki ya ardhi kuwa mikononi mwa Rais ni kuwanyima haki wananchi hususan wafugaji.
Rehema
Mkalata, mfugaji kutoka Morogoro alisema kwa muda mrefu jamii ya
wafugaji imeonekana kuwa ni jamii ya watu duni ndiyo maana hata matatizo
yao hayapewi kipaumbele.
Alisema kuwa ni matarajio yake kwamba Katiba Mpya itawatambua jamii ya wafugaji kuwa na thamani sawa na watu wengine.
Pia alisema kuwa Katiba Mpya inatakiwa kuzitambua dawa asilia kuwa zinafaa kwa ajili ya matumizi ya binadamu.
Imeandikwa na Fidelis Butahe, Aidan Mhando, Ibrahim Yamola na Matern Kayela.
