PIRAMIDI YA AFYA: kichefuchefu na kutapika kwa wajawazito

Kupata tatizo la kichefuchefu na kutapika katika hatua za awali za ujauzito hasa asubuhi, ni jambo la kawaida linaloweza kudumu mpaka wiki ya 14 ya ujauzito na kuisha lenyewe bila tiba.

Iwapo ujauzito unaweza kusababisha madhara ikiwamo kupata kichefuchefu na kutapika kulikopitiliza na kusababisha upungufu mkali wa maji na kupoteza uzito wa mwili.

Hali hiyo hujulikana kitabibu kama hyperemesis gravidarum, huwakabili wanawake 3 kwa kila wajawazito 1000 na huweza kuwapo mpaka wiki ya 20 na kuendelea.

Dalili zakeni mbaya na huambatana na madhara makubwa ukilinganisha na hali ya kujisikia vibaya katika hatua za awali za ujauzito hasa asubuhi, muda ambao hujulikana kama ‘morning sickness.’

Mara nyigi chanzo cha hali hiyo ni mabadiliko yanayotokana na hali ya ujauzito ikiwamo ya kiwango cha homoni mwilini.

Ingawa yako matatizo ya kiafya ambayo yanaweza kumsababishia mjamzito kutapika sana ikiwamo kuugua malaria, UTI, maradhi ya mfumo wa chakula na ujauzito pacha na kuwa na ujauzito uliokosa uhai unaoitwa Molar pregnancy.

Kutapika kulikopitiliza husababisha upungufu mkubwa wa maji mwilini ambao husababisha madhara zaidi kama kutaambatana na upungufu wa chumvi chumvi, protini na sukari kuwa chini (utapiamlo) na vitamini mbalimbali.

Pia, ini linaweza kuathirika na kushindwa kufanya kazi, hali inayosababisha tatizo la mwili kuwa wa manjano (jaundice).

Hakuna madhara ya moja moja kwa mtoto aliye katika nyumba ya uzazi, isipokuwa huathirika kutokana na matokeo ya madhara aliyoyapata mama.

Dalili zake ni zipi

Dalili na viashiria ni pamoja na kutapika na kupatwa na kichefuchefu cha mara kwa mara, kuhisi hali ya kupoteza fahamu, kuishiwa nguvu, hali ya kuchanganyikiwa, mapigo ya moyo kuwa ya kasi, kupauka ngozi, midomo kuwa mikavu na ngozi kuwa ya njano (endapo ini likuwa limeathirika).

Nini kifanyike kudhibiti hali hiyo

Ili kudhibiti halihiyo, mjamzito anapaswa kwenda hospitali au katika kituo cha afya kuonana na wataalamu wa afya ya mama na mtoto mara tu anapopatwa na tatizo hilo.

Daktari atafanya uchunguzi wa vipimo ili kubaini chanzo cha tatizo ambalo mara nyingine husababishwa na maradhi.

kuyaweka kando maradhi yanayoweza kusababisha kutapika sana au kama atabaini ni kutapika kwa kawaida kutokana na ujauzito, atamshauri kula vyakula vikavu kidogo na maji kiasi ambayo anatakiwa kuyanywa mara amalizapo kula chakula.

Na maji hayo anatakiwa kuyanywa baada ya saa moja au mbili kupita baada ya mlo.

Pia, daktari atampatia mjamzito huyo dawa ya vitamini B au vitamini mchanganyiko kutokana na tatizo hilo kuambatana na upungufu wa vitamini mwilini.

Kama mgonjwa atabainika anatapika kupita kiasi na ana upungufu wa maji mwilini, atahitajika kulazwa ili kuongezewa maji kwa njia ya mshipa.

Mgonjwa huwekwa bila kula chochote kinywani Saa 24 na kupewa dawa za kuzuia kutapika mpaka hali itakapoimarika.

Mgonjwa hupewa ushauri nasaha na elimu ya afya ili kuelewa tatizo lake ili kumwezesha kuwa na utulivu wa kiakili.